Izrael i Palestinci: Koje zemlje podržavaju izraelsku odmazdu, a koje je osuđuju
I dok broj mrtvih raste, a životni uslovi se pogoršavaju, izraelski napad na Gazu oštro je podijelio međunarodno javno mnijenje.
Mnoge zemlje su u početku podržale Izrael neposredno nakon napada Hamasa 7. oktobra, ali izraelski vazdušni napadi na Gazu i kopnene ofanzive za iskorjenjivanje Hamasa izazvali su mnogo kritika, a neke zemlje su prilagodile svoj stav o ratu.
U središtu trenutne međunarodne rasprave o sukobu je pitanje prekida vatre.
Generalna skupština UN-a usvojila je 27. oktobra rezoluciju kojom se poziva na “trenutni, trajni i održivi humanitarni prekid vatre” između izraelskih snaga i boraca Hamasa.
Neobavezujuća rezolucija koju je predložio Jordan usvojena je sa 120 glasova za, 14 protiv i 45 uzdržanih.
Izraelski ministar spoljnjih poslova nazvao je rezoluciju UN-a “gnusnom”, dok je premijer Benjamin Netanyahu kasnije odbacio pozive na primirje, tvrdeći da bi prekid operacija u ovom trenutku značio “predaju” Hamasu.
Od tada su neke zemlje pojačale kritike Izraela, a druge su čak povukle ambasadore ili prekinule diplomatske odnose.
Čak su i SAD, koje su glasale protiv rezolucije o prekidu vatre, ublažile svoj stav – predsjednik Joseph Biden pozvao je na “pauzu” u borbama.
Evo šta su zemlje širom svijeta rekle o ratu između Izraela i Hamasa i kako su glasale u Ujedinjenim nacijama.
Treba napomenuti da su to stavovi vlada, koji bi se mogli značajno razlikovati od raspoloženja ljudi u nekim zemljama.
Zapad
Mnoge zapadne vlade su javno izrazile podršku Izraelu od početka rata.
Prve izjave američkog predsjednika Josepha Bidena nakon napada na Hamas potvrdile su da Washington stoji uz Izrael i da će se pobrinuti da “Izrael ima sve što je potrebno da zaštiti svoje građane”.
Međutim, na predizbornom događaju 2. novembra, predsjednik Biden je pozvao na pauzu u sukobu nakon što ga je prozvao čovjek iz mase koji je zagovarao primirje.
Sljedećeg dana, američki državni sekretar Anthony Blinken ponovo je posjetio Tel Aviv kako bi pokušao posredovati u humanitarnoj pauzi u ratu i razgovarati o konkretnim koracima za smanjenje civilnih žrtava u Gazi.
Bela kuća je kasnije saopštila da svaka pauza u borbama treba da bude privremena i lokalizovana.
Ona je odbacila pozive arapskih i drugih zemalja na potpuni prekid vatre u ratu.
Kanadski i britanski premijer takođe su naglasili svoju podršku “pravu Izraela da se brani” u svojim početnim reakcijama na sukob.
Međutim, obje zemlje su bile uzdržane tokom glasanja u Generalnoj skupštini UN-a.
Desetine hiljada propalestinskih demonstranata prošli su kroz centar Londona posljednjih sedmica, zahtijevajući primirje u ratu između Izraela i Hamasa.
Evropska unija (EU) “najoštrije je osudila napade Hamasa”, ističući solidarnost s Izraelom, ali su različite države članice pokazale razlike u stavovima o prekidu vatre.
Njemačka i Italija, koje podržavaju pravo Izraela na samoodbranu, bile su suzdržane tokom glasanja u UN-u.
Druge zemlje poput Španije i Francuske glasale su za rezoluciju.
Francuski predsjednik Emmanuel Macron, koji je prvobitno izjavio da “Francuska čvrsto podržava pravo Izraela da se brani”, malo je promijenio svoj stav, možda kao rezultat sve većeg broja poginulih civila u Gazi.
“U Gazi se mora napraviti razlika između Hamasa i civilnog stanovništva”, napisao je Macron na društvenoj mreži X.
“Humanitarni prekid vatre je potreban kako bi se zaštitili najugroženiji i omogućilo bolje ciljane akcije protiv terorista.”
Bliski istok
Većina zemalja na Bliskom istoku glasala je za rezoluciju UN-a, a mnoge su oštro osudile izraelsku vojnu operaciju.
Ujedinjeni Arapski Emirati i Bahrein, koji su normalizovali odnose s Izraelom kroz Abrahamov sporazum, u početku su osudili napade Hamasa.
Međutim, Bahrein je prošle sedmice povukao svog ambasadora iz Izraela, a izraelski ambasador u Manami napustio je kraljevstvo.
Jordan je također povukao svog ambasadora iz Izraela, optužujući ga da je stvorio “humanitarnu katastrofu bez presedana”.
Saudijska Arabija, koja je mjesecima pregovarala s Izraelom o potencijalnoj normalizaciji sporazuma, iako nije dio Abrahamovog sporazuma, pozvala je na hitan prekid nasilja.
Ona nije eksplicitno osudila Hamas.
Ministri vanjskih poslova Ujedinjenih Arapskih Emirata, Jordana, Bahreina, Jordana, Saudijske Arabije, Omana, Katara, Kuvajta, Egipta i Maroka osudili su 26. oktobra “gadjanje civila i kršenje međunarodnog prava u Gazi”.
U zajedničkoj izjavi su rekli da pravo na samoodbranu ne opravdava kršenje zakona i nepoštovanje prava Palestinaca.
Prošle sedmice, iranski vrhovni vođa ajatolah Ali Khamenei pozvao je muslimanske zemlje da prekinu ekonomske veze s Izraelom i zaustave izvoz nafte i hrane u Izrael.
I Khamenei i iranski predsjednik Ebrahim Raisi čestitali su Hamasu nakon napada na Izrael, hvaleći militante za njihovu “hrabrost, odvažnost, otpornost i inicijativu”.
Iran je negirao umiješanost u napade.
Turski predsjednik Recep Tayyip Erdogan, koji je u početku pokušao postaviti posrednički ton u ratu, pooštrio je svoju retoriku nakon eksplozije 17. oktobra u bolnici Al Ahly.
Iznijete su međusobne optužbe o uzroku razorne eksplozije, u kojoj je poginulo 500 ljudi, saopštilo je Ministarstvo zdravlja u Pojasu Gaze kojim upravlja Hamas.
Na velikom propalestinskom skupu u Istanbulu 28. oktobra, Erdogan je rekao da se Turska sprema da Izrael proglasi “ratnim zločincem”.
Za razliku od mnogih svojih saveznika u NATO-u i EU, Turska ne smatra Hamas terorističkom organizacijom i pozdravlja njegove članove.
Tursko ministarstvo spoljnih poslova objavilo je 4. novembra da je opozvalo svog ambasadora u Tel Avivu, optužujući Izrael da “ne prihvata pozive na prekid vatre, nastavlja s napadima na civile i ne dozvoljava nesmetan i kontinuiran dolazak humanitarne pomoći” u Gazu.
Erdogan je nedavno Hamas nazvao “oslobodilačkom grupom koja se bori da zaštiti palestinske teritorije”.
Turska je 27. oktobra glasala za rezoluciju UN-a.
Jedina bliskoistočna zemlja koja je bila uzdržana je Irak.
Nijedna zemlja sa Bliskog istoka nije glasala protiv rezolucije, osim Izraela.
Rusija
Ruski lider Vladimir Putin nije komentarisao prvih nekoliko dana nakon napada Hamasa na Izrael, a njegovi prvi komentari bili su umjesto toga usmjereni protiv SAD-a, sugerišući da ono što se dogodilo pokazuje “neuspjeh američke politike na Bliskom istoku”.
Sedmicu nakon sukoba, Putin je izjavio da je “Izrael bio izložen napadu Hamasovih militanata nenadmašne brutalnosti”, ali da je odgovorio svojim brutalnim metodama.
Kremlj nije izrazio saučešće Izraelu niti osudio Hamas – Rusija je zapravo bila domaćin delegaciji Hamasa u Moskvi 26. oktobra kako bi razgovarali o oslobađanju talaca, uključujući ruske građane.
Rusija je, zajedno s Kinom, stavila veto na nacrt rezolucije koji su predložile SAD u Vijeću sigurnosti UN-a, dok druga rezolucija koju je predložila Rusija nije dobila dovoljno glasova podrške.
Rusija je 27. oktobra glasala za rezoluciju UN kojom se poziva na humanitarni prekid vatre.
Azija
Gotovo cijela Azija glasala je za prekid vatre na Generalnoj skupštini UN-a.
Kina, koja se pokušava afirmisati kao posrednik u miru na Bliskom istoku, u početnoj izjavi nakon napada Hamasa pozvala je “upletene strane da ostanu mirne, suzdržane i odmah prekinu sva neprijateljstva radi zaštite civila”.
Ministarstvo spoljnjih poslova Kine saopštilo je da “izlaz iz sukoba leži u implementaciji rješenja o dvije države i uspostavljanju nezavisne države Palestine”.
Sedmicu nakon sukoba, kineski ministar vanjskih poslova Wang Yi rekao je da su akcije Izraela u Gazi “prešle granice samoodbrane” i da izraelska vlada “mora zaustaviti kolektivno kažnjavanje naroda Gaze”.
Indija je jedna od zemalja koje su bile suzdržane prilikom glasanja za rezoluciju Ujedinjenih naroda, koju su opozicione stranke kritikovale kao “šokantnu”.
U prvim danima nezavisnosti Indija je gajila bliske odnose sa Palestincima i zvanični stav je bio podrška rešenju sa dve države.
Ali otkako je desničarska vlada premijera Narendre Modija preuzela vlast, Indija je sve više jačala veze s Izraelom.
U svojoj početnoj izjavi nakon napada Hamasa 7. oktobra, Modi je rekao: “Narod Indije odlučno stoji uz Izrael u ovom teškom času.” Indija oštro i nedvosmisleno osuđuje terorizam u svim njegovim oblicima i manifestacijama.”
Pakistan, koji nema diplomatske odnose s Izraelom, u početku je imao odmjeren ton, a predsjednik Arif Alvi pozvao je na “maksimalnu suzdržanost kako bi se spriječilo dalje krvoproliće i gubitak ljudskih života”.
“Situacija zahtijeva hitan prekid vatre”, napisao je na platformi X.
Međutim, nakon bombardovanja izbjegličkog kampa Jabaliya u Gazi 1. novembra, stav Pakistana je pooštren, a Ministarstvo spoljnjih poslova osudilo je “varvarski napad Izraela”.
Afrika
Afrička unija, koja ima 55 zemalja članica, izdala je saopštenje 7. oktobra u znak podrške Palestini.
Uskraćivanje osnovnih prava palestinskom narodu, posebno prava na nezavisnu i suverenu državu, glavni je razlog stalne napetosti između Izraela i Palestine, navodi se u saopštenju.
Somalijski premijer Hamza Abdi Bare rekao je da njegova vlada ne smatra Hamas terorističkom organizacijom i spremna je pružiti punu podršku toj organizaciji.
Iako je Tunis na početku rata između Izraela i Hamasa izrazio “potpunu i bezrezervnu” solidarnost s palestinskim narodom, bio je uzdržan na glasanju u UN-u.
To se dogodilo uprkos tome što je tuniski predsjednik Kais Said osudio “ćutanje međunarodne zajednice” o “genocidu” za koji je tvrdio da ga je počinio Izrael.
Tuniski parlament trenutno razmatra nacrt zakona koji bi kriminalizirao priznavanje Izraela i uspostavljanje direktnih ili indirektnih veza sa tom zemljom.
Ostale afričke zemlje koje su bile uzdržane su Kamerun, Etiopija, Južni Sudan i Zambija.
Nijedna afrička država nije odbacila rezoluciju koju je usvojila Generalna skupština UN-a 27. oktobra.
Latinska Amerika
Većina zemalja Latinske Amerike glasala je za podršku rezoluciji UN-a.
Prošle sedmice, Bolivija je postala prva zemlja u Latinskoj Americi koja je prekinula veze s Izraelom od početka svojih upada u Gazu, a vlada je izraelske udare u Gazi nazvala “agresivnim i nesrazmjernim”.
Izrael je odgovorio kritikujući potez Bolivije kao “predaju terorizmu”.
Dvije druge latinoameričke zemlje, Kolumbija i Čile, opozvale su ambasadore zbog rastuće humanitarne krize u Gazi.
Čile, koji ima najveću palestinsku populaciju izvan arapskog svijeta, rekao je da preduzima korak u znak protesta protiv izraelskog “neprihvatljivog kršenja međunarodnog humanitarnog prava”.
Kolumbija je oštro kritikovala izraelski napad na Gazu od početka rata.
“Mi ne podržavamo genocide”, rekao je predsjednik Gustavo Petro prijeteći prekidom diplomatskih odnosa s Izraelom.
I dok je brazilski predsjednik Luiz Inácio Lula Da Silva prvotno osudio napad Hamasa na civile u Izraelu i pozvao na hitno oslobađanje svih talaca, u nedavnoj izjavi oštro je kritizirao izraelski upad u Gazu.
„Ovo što se dešava nije rat. To je genocid koji je doveo do smrti skoro 2.000 djece koja nisu imala nikakve veze sa ovim ratom. Oni su žrtve ovog rata”, rekao je Lula Da Silva 25. oktobra.
Paragvaj i Gvatemala su jedine zemlje u Južnoj ili Centralnoj Americi koje su glasale protiv rezolucije UN-a.